Gdzie szukać pomocy? Przewodnik po dostępnych formach wsparcia psychicznego

Różne formy wsparcia

Wsparcie psychiczne jest kluczowym elementem dbania o zdrowie emocjonalne i psychiczne, szczególnie w obliczu kryzysów. Różne formy wsparcia mogą oferować inne rodzaje pomocy w zależności od specyfiki sytuacji i indywidualnych potrzeb. Poniżej przedstawiamy omówienie najpopularniejszych form wsparcia psychicznego, ich zalety, wady oraz różnice.

1. Rodzina, przyjaciele i znajomi

Bliskie nam osoby mogą być nam wsparciem. Jeśli mamy dobrą, bliską i ciepłą relację z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi, możemy spróbować podzielić się z nimi zwykłymi troskami dnia codziennego.

Zalety:

• Dostępność: Dla części z nas, bliscy są zazwyczaj dostępni na co dzień, co sprawia, że łatwo można się do nich zwrócić o wsparcie. Nie trzeba umawiać się na wizytę ani ponosić kosztów.
• Bliskość emocjonalna: Relacje z rodziną i przyjaciółmi (przynajmniej w teorii) opierają się na zaufaniu, co może ułatwić dzielenie się trudnymi doświadczeniami.
• Szybka reakcja: W nagłych sytuacjach emocjonalnych, szybka rozmowa z bliskimi może przynieść chwilową ulgę i poczucie wsparcia.

Wady:

• Brak profesjonalizmu: Rodzina i przyjaciele nie są przeszkoleni w rozwiązywaniu problemów psychicznych, co może prowadzić do zupełnie nieświadomego i niezamierzonego pogłębiania trudności.
• Brak obiektywizmu: Bliscy mogą mieć swoje własne opinie i emocje związane z sytuacją, co mocno utrudnia zrozumienie naszej sytuacji i problemu bez uprzedzeń.
• Wyczerpanie zasobów: W długotrwałych kryzysach bliscy mogą odczuwać

przeciążenie emocjonalne, co może ograniczać ich zdolność do dalszego wsparcia. Nie każdy z nas jest gotów sięgnąć po wsparcie najbliższych w obawie, że sytuacja może ich po prostu przerosnąć.

Wsparcie od rodziny, przyjaciół i znajomych może pomóc w codziennych trudnościach, dając poczucie przynależności i bycia rozumianym. Nie zastąpi jednak profesjonalnej pomocy w poważniejszych problemach zdrowia psychicznego. Nie każdy również może lub chce angażować swoich najbliższych.

2. Telefon zaufania

Obecnie w Polsce jest wiele telefonów zaufania na różne potrzeby. Warto zainteresować się ich charakterystyką zanim z któregoś z nich skorzystamy. Są telefony, gdzie ludzie bez konkretnego wykształcenia i wiedzy po prostu dzielą się swoim czasem i uwagą z każdym kto tam zadzwoni. To cenne, szczególnie jeśli odczuwamy samotność lub po prostu chcemy się wygadać. Są też takie telefony zaufania, które mają wąską specjalizację, jak na przykład Telefon Zaufania dla Mężczyzn przy Instytucie Przeciwdziałania Wykluczeniom, gdzie wszyscy dyżurujący mają wykształcenie psychologiczne, terapeutyczne, psychotraumatologiczne lub w zakresie interwencji kryzysowej.

Zalety:

• Anonimowość: Wiele telefonów zaufania oferuje dzwoniącym anonimowość, co bywa kluczowe dla tych, którzy obawiają się oceny czy stygmatyzacji.
• Dostępność: Telefony zaufania działają czasem całą dobę i są darmowe, co czyni je łatwo dostępną formą doraźnego wsparcia.
• Pierwsza pomoc: To szybki sposób na uzyskanie wsparcia w nagłych sytuacjach, szczególnie gdy nie mamy akurat dostępu do innych, bardziej zaawansowanych form pomocy.

Wady:

• Brak ciągłości: Telefon zaufania to pomoc jednorazowa; trudno nawiązać długotrwałą relację wspierającą, co jest możliwe w gabinecie psychologa lub psychoterapeuty.
• Ograniczone możliwości: Osoby po drugiej stronie słuchawki mogą wysłuchać i zaoferować wsparcie emocjonalne, ale nie zapewnią długofalowej opieki ani leczenia.
• Doraźność wsparcia: Nawet najlepszy telefon zaufania zatrudniający psychoterapeutów nie będzie świadczył psychoterapii. Telefony zaufania oferują często profesjonalną, jednak zawsze doraźną, tymczasową pomoc.

Telefon zaufania to szybkie i bezpośrednie narzędzie wsparcia w sytuacjach kryzysowych, takich jak myśli samobójcze, nagłe załamania emocjonalne czy kryzys życiowy. Nie zastąpią jednak nigdy psychoterapii czy wsparcia psychologa, jeśli chodzi o skuteczność i długoterminową pomoc. W przypadku gdy osoba doświadcza nie tylko myśli samobójczych, ale też ma plan odebrania sobie życia, w takiej sytuacji należy od razu zadzwonić na 112.

3. Numer alarmowy 112

To numer alarmowy, który reaguje na wszystkie rodzaje zagrożeń. Operator połączy nas z policją, pogotowiem ratunkowym, strażą pożarną lub też sam udzieli odpowiednich informacji. W przypadku bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia, jak np. chęć odebrania sobie życia – właśnie ten numer powinniśmy wybrać. Taka pomoc, jaką otrzymamy dzwoniąc pod 112 będzie najbardziej bezpośrednia i szybka w działaniu. Dyspozytor przyśle do nas karetkę pogotowia i/lub policję i straż pożarną. Najpewniej od razu otrzymamy leki aby złagodzić cierpienie, a karetka zabierze nas na oddział psychiatryczny, jeśli będziemy w bezpośrednim zagrożeniu śmiercią samobójczą.

Zalety:

• Dostępność 24/7: Numer 112 działa całą dobę i można z niego skorzystać w każdej sytuacji, również w przypadku kryzysu psychicznego. Dostępny z każdego telefonu nawet jeśli nie opłaciliśmy rachunku.
• Szybka reakcja: W nagłych przypadkach, gdy życie osoby jest zagrożone, służby ratunkowe mogą natychmiastowo zainterweniować.
• Kierowanie do odpowiednich służb: Dzwoniąc pod numer 112, możesz zostać przekierowany do służb ratownictwa medycznego.

Wady:

• Ograniczone zastosowanie: Numer 112 jest głównie przeznaczony do sytuacji bezpośrednio zagrażających życiu lub zdrowiu, więc nie zawsze będzie właściwy w przypadku problemów psychicznych, które wymagają mniej pilnej interwencji.
• Stygmatyzacja: Wezwanie służb ratunkowych w sytuacji kryzysu psychicznego może być źródłem stresu dla osób bojących się reakcji otoczenia.

Numer alarmowy 112 służy w nagłych przypadkach, kiedy istnieje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia. Może być użyty np. w sytuacji próby samobójczej lub gwałtownego załamania psychicznego. W takich sytuacjach będzie to pomoc bardziej skuteczna i bardziej bezpośrednia niż jakikolwiek telefon zaufania lub też psycholog-psychoterapeuta.
 

4. Psycholog i psychoterapeutA

W tym rozdziale skoncentrujemy się na psychoterapii dostępnej odpłatnie, w prywatnych placówkach stacjonarnych i ośrodkach psychoterapii online. Podjęliśmy decyzję, aby nie analizować w tym artykule pomocy świadczonej na NFZ, ponieważ od wielu klientów słyszymy o ogromnych różnicach w podejściu do pacjenta, zaangażowaniu, czasie oczekiwania, czasie trwania sesji i całego procesu terapeutycznego. Ze względu na duże ograniczenia finansowe, psycholog-psychoterapeuta pracujący na NFZ pomimo najlepszych chęci może nie być w stanie zaoferować wizyty z dnia na dzień, regularnych spotkań kilka razy w tygodniu, czy procesu terapeutycznego, który będzie trwał tak długo, jak życzy sobie tego pacjent. Tak więc opisane poniżej zalety i wady będą dotyczyły psychologa i psychoterapeuty pracującego w prywatnym gabinecie.

Zalety:

• Profesjonalizm: Psychologowie i psychoterapeuci są wykształconymi specjalistami w dziedzinie zdrowia psychicznego, oferując wsparcie oparte na naukowych metodach.
• Indywidualne podejście: Psychoterapia, przynajmniej ta świadczona odpłatnie, pozwala na dostosowanie planu leczenia do konkretnej osoby i jej problemów.
• Długofalowa praca: Spotkania terapeutyczne to proces, który może trwać miesiącami lub latami, prowadząc do trwałych i pożądanych przez klienta/pacjenta zmian.
• Dostępność online: Badania pokazują ponad wszelką wątpliwość, że psychoterapia online jest skutecznym narzędziem w procesie leczenia. W dobrych, prywatnych ośrodkach psychoterapii lub wsparcia psychicznego jest często dostępna opcja sesji online.

Wady:

• Czas i koszty: Terapia często wymaga regularnych spotkań przez dłuższy czas, co może wiązać się z dużymi kosztami, szczególnie w ośrodkach zatrudniających najlepszych ekspertów zdrowia psychicznego o ogólnopolskiej lub międzynarodowej renomie.
• Wymaga zaangażowania: Proces terapii może być emocjonalnie trudny i wymagać od pacjenta zaangażowania oraz pracy nad sobą pomiędzy sesjami. Dla najwyższej skuteczności, wymagane jest również regularne i terminowe przychodzenie na sesje.
• Sprawczość: Aby proces psychoterapii był skuteczny i trwał jak najkrócej, klient/pacjent powinien przyjąć, że wszelkie zmiany jakie mają zajść w jego sytuacji będą wymagały jego aktywnego udziału i wzięcia odpowiedzialności za swoje życie. Żaden psycholog ani psychoterapeuta nie weźmie za nas odpowiedzialności za nasze życie.

Psycholog lub psychoterapeuta to osoba, która pomaga zrozumieć przyczyny problemów emocjonalnych, radzić sobie z trudnościami, zmieniać destrukcyjne wzorce myślenia i działania oraz budować zdrowsze relacje z samym sobą i innymi. Korzystanie z usług tych specjalistów zdrowia psychicznego wiąże się z kosztami i niezbędne jest zaangażowanie klienta/pacjenta. W dobrych ośrodkach zdrowia psychicznego możemy liczyć na możliwość korzystania z sesji online.

5. Psychiatra

Psychiatra to lekarz – warto tak o nim myśleć. To, że zajmuje się zdrowiem psychicznym nie powinno niczego zmieniać w naszym podejściu do tego specjalisty. Nie warto demonizować leczenia psychiatrycznego. Przez dekady narastały mity na ten temat, przez co wielu pacjentów obawia się tej formy leczenia – zupełnie niepotrzebnie! Psychiatra leczy przede wszystkim lekami – dobrze zbadanymi, o udowodnionej skuteczności i wysokim poziomie bezpieczeństwa dla Pacjenta. Jeśli jest potrzeba, psychiatra może wypisać zwolnienie z pracy, które będzie honorowane przez ZUS.

Zalety:

• Leczenie farmakologiczne: Psychiatra jest lekarzem, który może przepisywać leki wspomagające leczenie problemów psychicznych, takich jak depresja, zaburzenia lękowe czy schizofrenia. Często ta forma leczenia doskonale uzupełnia się z psychoterapią.

• Diagnoza medyczna: Psychiatra może zdiagnozować poważniejsze zaburzenia psychiczne, takie jak choroba afektywna dwubiegunowa, co jest kluczowe w dobraniu odpowiedniego leczenia. Diagnozy medycznej może dokonać wyłącznie lekarz.

• Kontrola stanu zdrowia: Regularne wizyty u psychiatry pozwalają monitorować postępy leczenia farmakologicznego i dostosowywać dawkowanie leków.

Wady:

• Krótkie wizyty: W porównaniu do psychoterapii, spotkania z psychiatrą są zazwyczaj krótsze i skupiają się na farmakologii, a nie na tak dogłębnej i szczegółowej rozmowie czy głębszej pracy nad problemami, jak w przypadku sesji z psychologiem lub psychoterapeutą. Znamy oczywiście psychiatrów, którzy potrafią również zaoferować pacjentom więcej czasu.

• Stygmatyzacja leków: Niektórzy pacjenci mogą obawiać się korzystania z leków psychiatrycznych z obawy przed uzależnieniem lub skutkami ubocznymi. Warto zaadresować swoje obawy podczas rozmowy z psychiatrą. Może się okazać, że nasze obawy są zupełnie bezpodstawne.

• Wysoka cena: Pacjenci korzystający z usług najlepszych psychiatrów przyjmujących prywatnie muszą się liczyć z wysoką ceną usługi. Psychiatra przyjmujący w prywatnym gabinecie, podobnie jak psycholog czy psychoterapeuta, może również zaoferować nam wizytę online.

Psychiatra zajmuje się diagnozą i leczeniem farmakologicznym zaburzeń i chorób psychicznych. Pomaga w przypadkach, gdzie sama terapia rozmową nie wystarcza lub konieczne jest połączenie psychoterapii z lekami. Właśnie połączenie obu tych form leczenia daje często najlepsze rezultaty!

6. Oddział/szpital psychiatryczny

Tutaj wsparcie otrzymują pacjenci, którym pomoc ambulatoryjna w gabinecie psychologa, psychoterapeuty i/lub psychiatry nie przyniosła oczekiwanych rezultatów.

Zalety:

• Całodobowa opieka: W szpitalu na wielu oddziałach psychiatrycznych pacjenci mogą liczyć nawet na całodobową pomoc, co jest kluczowe w przypadku poważnych kryzysów psychicznych.
• Bezpieczeństwo: Pacjenci przebywający na oddziałach psychiatrycznych są chronieni przed potencjalnym zagrożeniem dla swojego życia, np. w sytuacji ryzyka samobójstwa.
• Intensywne leczenie: W szpitalu psychiatrycznym pacjenci mogą otrzymać intensywną terapię farmakologiczną oraz psychologiczną, która zwykle nie jest dostępna w takim natężeniu ambulatoryjnie.

Wady:

• Ograniczona swoboda: Pobyt na oddziale lub w szpitalu psychiatrycznym wiąże się z restrykcjami, co dla wielu pacjentów może być trudne emocjonalnie.
• Stygmatyzacja: Pobyt na oddziale psychiatrycznym może wiązać się z negatywnymi skojarzeniami i obawą przed oceną przez innych.
• Krótki czas hospitalizacji: Czas spędzony w szpitalu często jest ograniczony do stabilizacji stanu zdrowia, co oznacza, że dalsze leczenie po wyjściu ze szpitala może wymagać terapii ambulatoryjnej w gabinecie psychologa, psychoterapeuty i/lub psychiatry.

Oddziały i szpitale psychiatryczne są miejscem, gdzie osoby w stanie ostrym lub zagrażającym życiu mogą uzyskać intensywną opiekę medyczną i psychologiczną. Są one zwykle przeznaczone do krótkoterminowej pomocy w sytuacjach, które są trudne do kontrolowane poza szpitalem. Najczęściej, po wyjściu z oddziału lub szpitala psychiatrycznego, pacjent będzie potrzebował dalszej opieki ambulatoryjnej w gabinecie psychologa, psychoterapeuty i/lub psychiatry.

Podsumowanie

Każda z opisanych form wsparcia psychicznego ma swoje unikalne zalety i wady. Warto zrozumieć, że ich wybór zależy od stopnia trudności, z jakimi się borykamy, oraz od indywidualnych potrzeb. Rodzina i bliscy mogą być pierwszą linią wsparcia w zwykłych, codziennych problemach, ale w bardziej poważnych kryzysach psychicznych konieczna może być pomoc specjalistyczna, jak wsparcie psychologa, psychoterapia (również online), leczenie psychiatryczne lub hospitalizacja. Numer alarmowy 112 to natomiast forma natychmiastowej pomocy, gdy sytuacja wymaga szybkiej interwencji w celu ratowania życia.

Jak zdiagnozować depresję?

Jak radzić sobie z lękiem?

Jak odnaleźć sens życia?